Ο «Μικρός Πρίγκιπας» χαρακτηρίζεται ως ένα βιβλίο για παιδιά. Παρά την απλή του πλοκή μπορεί κανείς να εντοπίσει βαθύτερα μηνύματα σχετικά με τη ζωή. Μέσα από αυτά προσπαθεί να διδάξει το νόημα της ζωής και γι’ αυτό το βιβλίο μπορεί να χαρακτηριστεί ως ύμνος στη ζωή, στην αγάπη και τη φιλία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μηνύματος αφορά το θέμα της καταπολέμησης των μπαομπάμπ. Τα μπαομπάμπ συμβολίζουν την κακία η οποία όσο πιο πολύ μεγαλώνει τόσο πιο καταστροφική γίνεται.
Ένα άλλο βασικό μήνυμα του βιβλίου, είναι η σημασία που έχει να αντιλαμβάνεται κανείς τα πράγματα γύρω του με την καρδιά, χωρίς να παρασύρεται από όσα απλά βλέπει. Τα πράγματα που αξίζουν βρίσκονται κρυμμένα και επειδή οι άνθρωποι έχουν εμπιστοσύνη στο τι βλέπουν, αυτό τους οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα. Το θέμα αυτό παρουσιάζεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους από το συγγραφέα. Αρχικά παρουσιάζεται μέσα από τα «σχεδιάσματα» του αφηγητή, που κανείς ενήλικας δεν μπορούσε να δει πέρα από αυτά. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι απεικονίζει το σχέδιό του διότι βλέπουν μόνο την επιφάνεια με γνώμονα τη λογική των ματιών τους και όχι με την καρδιά τους. Το μήνυμα αυτό δίνεται και μέσα από ένα άλλο θέμα που παρουσιάζει ο συγγραφέας όταν αναφέρεται στον Τούρκο αστρονόμο. Στην περίπτωση αυτή, όταν ο Τούρκος αστρονόμος θέλησε να ανακοινώσει την ύπαρξη του αστροειδούς Β-612, κανείς δεν τον πίστεψε διότι η εμφάνισή του δεν ήταν η απαιτούμενη ή αποδεκτή. Οι ενήλικες έμειναν μόνο στην επιφάνεια, στο τι έβλεπαν τα μάτια τους και με αυτά τα δεδομένα κατέκριναν τον αστρονόμο. Όταν αυτός άλλαξε ρούχα αλλά είπε τα ίδια πράγματα, όλοι είπαν ότι είναι σωστός. Στη συνέχεια, το μήνυμα αυτό επανέρχεται για τρίτη φορά μέσα από το μάθημα που δίνει η αλεπού στον πρίγκιπα. «Δεν βλέπεις καθαρά παρά μόνον με την καρδιά. Το ουσιώδες είναι αόρατο για τα μάτια». Αυτή η σημαντική ικανότητα θα μας βοηθήσει να δούμε την πραγματική ομορφιά ακόμη και στα πιο συνηθισμένα πράγματα.
Μια άλλη πτυχή του μαθήματος της αλεπούς προς το Μικρό Πρίγκιπα είναι το θέμα της φιλίας και ο τρόπος με τον οποίο κτίζεται. "Είσαι υπεύθυνος για πάντα, γι' αυτό που έχεις εξημερώσει". Μια φιλία κτίζεται μέσα από την καλή διάθεση, την αγάπη, την αφοσίωση, την ειλικρίνεια, την εμπιστοσύνη, την κατανόηση και την υπευθυνότητα απέναντι στον άλλο. Τέλος, για να αναπτυχθεί η φιλία θα πρέπει να επενδυθεί χρόνος. "Ο χρόνος που πέρασες με το τριαντάφυλλό σου είναι αυτό που το κάνει ξεχωριστό για σένα". Ο δεσμός που έχει αναπτύξει ο Μικρός Πρίγκιπας με το τριαντάφυλλό του αποτελεί το παράδειγμα μιας σχέσης ζωής. Το μάθημα από την αλεπού βοήθησε το Μικρό Πρίγκιπα να συνειδητοποιήσει πόσο σημαντική είναι η φιλία του με το τριαντάφυλλο με αποτέλεσμα να αποφασίσει να γυρίσει πίσω κοντά του. Γνωρίζει ότι το τριαντάφυλλο του δεν έχει την επιθυμητή συμπεριφορά αλλά αντιλαμβάνεται ότι αυτό που έχει σημασία είναι αυτό που εσύ προσφέρεις και όχι το αντάλλαγμα που θα σου δοθεί.
Η σημασία της φιλίας για τη ζωή όλων των ανθρώπων είναι πολύ μεγάλη. Αυτό το μήνυμα μπορούμε να το εντοπίσουμε σε διάφορα σημεία του βιβλίου. Χαρακτηριστική φράση αποτελούν τα λόγια της αλεπούς προς το Μικρό Πρίγκιπα ότι «...Οι άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να γνωρίσουν τίποτα. Τ’ αγοράζουν όλα έτοιμα στα εμπορικά. Καθώς όμως δεν υπάρχουν εμπορικά που πουλάνε φίλους, οι άνθρωποι δεν έχουν πια φίλους». Τα λόγια αυτά είναι συγκλονιστικά και εκφράζουν σε μεγάλο βαθμό τις ανθρώπινες σχέσεις στη σύγχρονη κοινωνία. Η ζωή χωρίς φίλους είναι «μονότονη» όπως λέει η αλεπού και γι’ αυτό η ζωή του Μικρού Πρίγκιπα ήταν γεμάτη μελαγχολία πριν εμφανιστεί το λουλούδι στον πλανήτη του.
Ο συγγραφέας, μέσα στην αφήγησή του δηλώνει ότι αν προσπαθεί να περιγράψει το Μικρό Πρίγκιπα, το κάνει για να μην τον ξεχάσει. Αυτό αποτελεί μέρος των μηνυμάτων που θέλει να δώσει στους αναγνώστες του βιβλίου. Η σκέψη κρατά πάντοτε ζωντανή την ανάμνηση.
«Είναι πολύ πιο δύσκολο να κρίνεις μόνος σου τον εαυτό σου παρά να κρίνεις τους άλλους. Αν καταφέρεις να τον κρίνεις σωστά, θα πει πως είσαι πραγματικά σοφός». Το μήνυμα αυτής της δήλωσης είναι ξεκάθαρο και πρέπει να αποτελέσει στοιχείο της ζωής μας.
Βασικό χαρακτηριστικό όλων των μηνυμάτων είναι η αντίσταση στη ματαιοδοξία και πλεονεξία που κυριαρχούν στη ζωή των ανθρώπων. Αυτή η αντίσταση θα μας οδηγήσει στους πραγματικούς δρόμους της ζωής και εκεί θα ανακαλύψουμε το αληθινό της νόημα.
Η ιστορία του μικρού πρίγκιπα διακατέχεται από πλειάδα συμβολισμών:
Έρημος: Η έρημος μπορεί να συμβολίζει το μυαλό μας όταν μας κυριεύει η μοναξιά. Σε τέτοιες στιγμές η ζωή αποκτά μουντά και μονότονα χρώματα και αναζητούμε τη χαρά όπως ακριβώς αναζητούμε το νερό στην έρημο. Η σωτηρία έρχεται μόνο μέσα από την αναζήτηση του ίδιου μας του εαυτού. Αν πετύχουμε σ’ αυτή την αναζήτηση τότε θα μπορέσουμε να οδηγηθούμε έξω από την έρημο της ψυχής μας.
Νερό: Όταν ο αφηγητής εντοπίζει μαζί με το Μικρό Πρίγκιπα το νερό στην έρημο αντιλαμβάνεται ότι το νερό αυτό διαφέρει. Το συγκεκριμένο νερό δεν κάλυψε μόνο τις σωματικές ανάγκες του αφηγητή αλλά τον ικανοποίησε εσωτερικά και όπως ο ίδιος δηλώνει «Έκανε καλό στην καρδιά, σαν ένα δώρο...». Μπορεί, λοιπόν, το νερό αυτό να συμβολίζει την ηθική ικανοποίηση, την πνευματική ολοκλήρωση του ανθρώπου. Το νερό αυτό το αναζητά τελικά η ψυχή και όχι το σώμα.
Τρένα: Οι συνεχόμενες διαδρομές σε διαφορετικούς προσδιορισμούς με βασικό χαρακτηριστικό το άγχος και τη βιασύνη, πιθανόν να συμβολίζουν τις απεγνωσμένες προσπάθειες των ανθρώπων να αναζητήσουν την ευτυχία. Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος σ’ αυτές τις διαδρομές, πληροφορεί ο σιδηροδρομικός κλειδούχος το Μικρό Πρίγκιπα, τονίζοντας έτσι ότι κάτω από αυτές τις συνθήκες ο άνθρωπος έχει χάσει τον προσανατολισμό και το σκοπό του. Συνεχίζει με βιασύνη το ταξίδι χωρίς να συνειδητοποιεί τις ενέργειές του ή τη σημασία του κάθε ταξιδιού του.
Χάπια κατά της δίψας: Αν λάβουμε υπόψη ότι το νερό μπορεί να είναι η πνευματική τροφή τότε είναι αδύνατο να δεχτούμε ότι υπάρχει υποκατάστατό της. Μπορεί να ικανοποιήσει την πρόσκαιρη επιθυμία αλλά δεν ικανοποιεί τον ίδιο τον άνθρωπο και στην ουσία δεν προσθέτει κάτι στη ζωή του. Είναι γι’ αυτό που ο Μικρός Πρίγκιπας δηλώνει ότι είναι πολύ πιο σημαντικό να πηγαίνεις εσύ ο ίδιος σε μια δροσερή βρύση παρά να γλυτώνεις χρόνο παίρνοντας αυτά τα χάπια!
Τα τριαντάφυλλα που συνάντησε ο μικρός πρίγκιπας σε έναν κήπο θέλουν να μας δείξουν πως μπορούν να υπάρχουν εκατομμύρια ίδια με το αγαπημένο σου αντικείμενο που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το ρόδο, αλλά το δικό σου το βλέπεις και νιώθεις πως είναι το καλύτερο από όλα τα άλλα. Δεν παύει δηλαδή κάτι να είναι μοναδικό όταν είναι το δικό σου και αυτό που αγαπάς πραγματικά.
Φίδι: Η μεγάλη του δύναμη οφείλεται στο δηλητήριο που κουβαλά. Είναι πολύ πιθανόν να αντιπροσωπεύει το θάνατο. Θα προκαλέσει το θάνατο του Μικρού Πρίγκιπα που θα είναι όμως σωτηρία γι’ αυτόν διότι έτσι θα επιστρέψει πίσω στο δικό του πλανήτη.
Οι πλανήτες που ένας από αυτούς είναι αυτός του μικρού πρίγκιπα αλλά και η γη συμβολίζουν τις διάφορες κατηγορίες ανθρώπων. Οι μορφές στους έξι σταθμούς κατά την περιπλάνηση του Μικρού Πρίγκιπα στο διάστημα δεν είναι τυχαίες. Έχουν επιλεγεί από τον Σαιντ Εξυπερύ και αντιπροσωπεύουν τα διάφορα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που έχουν χάσει το νόημα της ζωής που είναι η αγάπη και η φιλία. Σε κάθε αστεροειδή συναντά μια διαφορετική μορφή η οποία αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό τύπο ενήλικα και κάθε του σταθμός αποτελεί και ένα διαφορετικό μάθημα ζωής. Βασικό χαρακτηριστικό όλων αυτών των μορφών είναι η αποκλειστική τους έγνοια για δύναμη και πλούτο ενώ αδιαφορούν για λέξεις όπως φίλος, αγάπη, ζωή. Αν και διαφέρουν ως προς την ιδιότητα ή την περιγραφή, έχουν κοινά στοιχεία. Όλοι πιστεύουν στον εαυτό τους και νομίζουν ότι ασχολούνται με τα πιο σημαντικά πράγματα τα οποία στην ουσία δεν έχουν ούτε περιεχόμενο ούτε σκοπό. Κάθε μορφή αντιπροσωπεύει διάφορα ανθρώπινα ελαττώματα: απληστία, δίψα για εξουσία, αδιαφορία για τους άλλους, ματαιοδοξία και εγωισμό. Η ζωή τους είναι άδεια. Δεν χαίρονται καθόλου και είναι εγκλωβισμένοι στον πλανήτη - φυλακή τον οποίο οι ίδιοι δημιούργησαν. Τέλος, ένα άλλο κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η ανυπαρξία κάθε είδους προσπάθειας για βελτίωση της ζωής τους.
Βασιλιάς: Ο βασιλιάς θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από τους υπόλοιπους και αυτό που ξέρει καλύτερα να κάνει είναι να δίνει συνεχώς διαταγές. Ζητά υποταγή και υπακοή στις διαταγές του οι οποίες είναι αστείες και χωρίς κανένα περιεχόμενο. Παρόμοιους «βασιλιάδες» συναντούμε όλοι στη ζωή μας.
Ο λόγος του βασιλιά παρά τα αρνητικά στοιχεία περιέχει δύο σημαντικά μηνύματα:
«Απ’ τον καθένα πρέπει ν’ απαιτούμε αυτό που μπορεί να δώσει ... Η εξουσία έχει για στήριγμά της πρώτα απ’ όλα τη λογική. Αν δώσεις διαταγή στο λαό σου να πάει να πέσει στη θάλασσα, ο λαός θα κάνει επανάσταση...».
Τα λόγια αυτά κρύβουν ίσως μια ανησυχία του συγγραφέα απέναντι στην πολιτική κατάσταση που εξελισσόταν στην Ευρώπη με τελική κατάληξη την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ανάπτυξη του φασισμού με παράλογες πολιτικές κατά της ανθρωπότητας πιθανόν να κρύβεται πίσω από τα λόγια αυτά. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: δεν πρέπει να ακολουθούμε τις παράλογες απαιτήσεις όλων όσων ασκούν εξουσία.
Ματαιόδοξος: Μοναδική του έγνοια είναι η δική του ομορφιά. Πιστεύει ότι όλοι οι άλλοι είναι θαυμαστές του. Κανείς όμως δεν τον θαυμάζει διότι κανείς δεν έρχεται στον πλανήτη του. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του ματαιόδοξου είναι ότι ακούει μόνο τους επαίνους και αγνοεί οτιδήποτε άλλο. Η μορφή του αντιπροσωπεύει όλους τους εγωιστές που βλέπουν και ακούνε μόνο τον εαυτό τους. Μοναδική τους επιθυμία είναι να τους θαυμάζουν οι άλλοι.
Μπεκρής: Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει αντιληφθεί ότι η ζωή του δεν έχει κανένα νόημα. Η αποτυχία του αυτή τον οδηγεί στην κακή συνήθεια του αλκοολισμού. Η μορφή αυτή αντιπροσωπεύει όλους τους ενήλικες οι οποίοι βρίσκουν απίστευτες δικαιολογίες για τις απαράδεκτες και κακές τους συνήθειες.
Επιχειρηματίας: Νιώθει δυνατός διότι εξουσιάζει όλα τα αστέρια χωρίς στην ουσία να του ανήκει κάποιο από αυτά! Είναι όμως πολύ απασχολημένος μετρώντας τα και αυτό τον εμποδίζει να τα δει πραγματικά. Είναι αποκλειστικά απορροφημένος στις επενδύσεις και στους υπολογισμούς και τελικά δεν δίνει σημασία στη ζωή. Αντιπροσωπεύει τους ανθρώπους που έχουν υλικά αγαθά αλλά κανένα ουσιαστικό πλούτο στη ζωή.
Φαναρανάφτης: Είναι τόσο απασχολημένος με το να ανάβει και να σβήνει το φανάρι που στο τέλος χάνει κάθε σημασία της ζωής. Είναι προσκολλημένος στις οδηγίες τις οποίες ακολουθεί. Αντιπροσωπεύει αυτούς που ενεργούν χωρίς λογική αλλά υποκύπτουν σε διαταγές.
Γεωγράφος: Γι’ αυτόν σημασία έχουν τα γεγονότα, αλλά αγνοεί ότι πίσω από αυτά μπορεί να κρύβεται η αλήθεια. Η εμμονή του αυτή τον εμποδίζει να αντιληφθεί το νόημα της ζωής.
Διαβάστε τον "Μικρό Πρίγκιπα":
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου